Bajki terapeutyczne a korzystanie z urządzeń ekranowych przez dzieci – cz. 2

W poprzednim artykule pisałam o tym, czym jest bajkoterapia i dlaczego dobrze jest czytać dzieciom wartościowe książki. Omówiłam również to, w jaki sposób czytanie dzieciom może wpływać na rozsądne korzystanie przez nie z urządzeń ekranowych. 

Bajki terapeutyczne mogą dziecko wspierać emocjonalnie, ukazywać mu pozytywne postawy i pomagać poradzić sobie z trudnymi sytuacjami. Pokazują one, jak w zdrowy sposób radzić sobie z nieprzyjemnymi emocjami oraz jak budować dobre relacje z innymi. Wszystko to pomaga dzieciom w kształtowaniu w sobie dobrych nawyków związanych z korzystaniem z urządzeń ekranowych. Sięgając po bajki terapeutyczne warto pamiętać o poniższych wskazówkach.

• Zanim rozpoczniecie czytanie, upewnij się, że macie na to wystarczającą ilość czasu i nikt nie będzie wam przeszkadzał. Jeśli widzisz, że dziecko martwi się czymś lub jego głowę zaprzątają prozaiczne kwestie (np. co będziemy dziś jeść na kolację?), spróbujcie rozwiązać te problemy i rozwiać wątpliwości przed czytaniem. 
• Jeśli zarówno ty, jak i dziecko macie ochotę rozpocząć czytanie, ale dostrzegasz, że dziecko jest nadmiernie pobudzone, pomóż mu się wyciszyć. W tym celu możecie wykonać ćwiczenia relaksacyjne. 
  
  Przykład: Zaproponuj dziecku, abyście położyli się wygodnie obok siebie i wsłuchali uważnie w otaczające was dźwięki. Postarajcie się usłyszeć zarówno te, które znajdują się blisko (np. tykanie zegara), jak i te dochodzące zza okna (np. szum wiatru). Po kilku minutach porozmawiajcie o tym, co udało się wam usłyszeć. 
  
  Pamiętaj również o tym, że jeśli dziecko właśnie obejrzało wywołującą w nim wiele emocji bajkę lub grało w grę, może to nie być dobry moment na czytanie. Przed przejściem z tego rodzaju aktywności do czytania warto dać dziecku chwilę na „złapanie oddechu”. 
  
• Skoncentruj się na czytaniu. Nie przerywaj, aby odebrać telefon lub sprawdzić powiadomienie. Dawaj dobry przykład w kwestii korzystania z urządzeń ekranowych – nie muszą nam one towarzyszyć w każdym momencie dnia. 
• Obserwuj dziecko. Może się zdarzyć, że coś wyjątkowo zainteresuje je, ucieszy bądź zaniepokoi. Czasem dzieci nie potrafią wyrazić swoich emocji za pomocą słów. Ich reakcje na czytany tekst mogą natomiast wiele mówić o ich wewnętrznych przeżyciach. Możesz porozmawiać z dzieckiem na temat jego odczuć, np.: Zauważałam, że kiedy czytałam ci o tym, jak Antoś brzydko odzywał się do kolegów, bardzo się zdenerwowałaś. Chcesz mi powiedzieć, o czym wtedy myślałaś?
• Jeśli w trakcie czytania u dziecka pojawiają się nieprzyjemne emocje, np. boi się lub czuje złość, wesprzyj je. Możesz przytulić dziecko lub wziąć je za rękę. Jeśli natomiast jego reakcje są bardzo emocjonalne, może ono potrzebować przerwy. Warto dotrzeć do tego, co tak bardzo porusza dziecko.Dobrze jest w pierwszej kolejności wyrazić akceptację dla emocji, jakich doświadcza i zapewnić je o swoim wsparciu. Możesz powiedzieć: Widzę, jak dużą złość wywołał w tobie fragment o tym, że rodzice Jacka nie kupili mu na urodziny telefonu komórkowego, mimo że bardzo ich o to prosił. Będę przy tobie i pomogę ci się uspokoić. Często okazanie akceptacji dla emocji dziecka pomaga mu się otworzyć i opowiedzieć o własnych przemyśleniach i niepokojach. Dodatkowo można zapytać: Co teraz czujesz? Gdzie czujesz tę złość? W brzuszku? A może tutaj, w klatce piersiowej? Czy wiesz, co wywołało w tobie to uczucie? Chętnie o tym posłucham i pomogę ci znaleźć sposób na poradzenie sobie z nim. Pamiętaj, że jeśli zdecydujecie się zrobić przerwę, nie staraj się uspokoić dziecka włączając mu bajkę czy grę. Może to utrwalić szkodliwy nawyk sięgania po urządzenia ekranowe w chwilach stresu lub zmęczenia.  
• Może się zdarzyć, że dziecko zapyta, czy bajka jest o nim. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy sięgnęliśmy po opowiadanie dotyczące problemu, przed którym stoi także dziecko. Warto wówczas w prostych słowach wytłumaczyć: Nie, to nie jest bajka o tobie. Możesz tak myśleć, ponieważ Ania, główna bohaterka, niedługo rozpocznie naukę w szkole i podobnie jak ty, trochę się tego obawia. Wielu dzieciom zdarza się czuć lęk przed rozpoczęciem nowego ważnego etapu. Posłuchajmy, jak Ania radziła sobie w tym wyjątkowym czasie. Warto wiedzieć, że jeśli dziecko czuje, że bajka jest o nim samym, może poczuć się zagrożone i skoncentrować się na obronie. Dużo bezpieczniej czujemy się, gdy słuchamy o kimś innym, kto doświadczył podobnego problemu.
• Po przeczytaniu bajki każde dziecko może reagować inaczej. Istnieje możliwość, że dziecko nie będzie chciało rozmawiać o bajce. Być może potrzebuje czasu na oswojenie się z usłyszaną treścią. Warto to uszanować. Dobrze jest również być blisko dziecka po przeczytaniu bajki. Może bowiem ono poczuć chęć podzielenia się swoimi przemyśleniami i odczuciami. Gdy zaś od razu po przeczytaniu bajki zaangażujemy się w obowiązki, nie będzie na to przestrzeni. 
• Jeśli coś jest dla dziecka niezrozumiałe, wyjaśnij mu to. Mów jednak o faktach i zdarzeniach. Unikaj oceniania bohaterów bajki. W bajkach terapeutycznych nie występuje pouczanie. Nie kończą się one również morałem. Taka powinna być również nasza postawa przy czytaniu bajki. Niewłaściwe jest kierowanie do dziecka zwrotów typu: Dlaczego nie zachowujesz się jak Marek? On potrafił wyłączyć bajkę po upływie ustalonego czasu.  
• Przed udzielaniem dziecku odpowiedzi na pytania dotyczące treści bajki, warto zapytać, co ono samo myśli na ten temat.
  
  Przykład
  Dziecko: Mamo, a dlaczego Agnieszka obraziła się na przyjaciółki?
  Mama: Za moment powiem ci, co myślę o tej sytuacji. Ale może sama masz pomysł na to, dlaczego tak się stało?
  
• Nie wytwarzaj presji, ale możesz zaproponować dziecku, by w dowolny sposób wyraziło swoje odczucia i przemyślenia na temat bajki. Może np. narysować obrazek, ulepić coś z plasteliny lub odegrać scenkę z bajki. 
• Często dzieci proszą o ponowne przeczytanie bajki. Zwykle oznacza to, że znajdują się w niej ciekawe lub ważne dla nich treści. Warto w miarę możliwości spełniać te prośby.  
• Zdarza się nam czasem uważać, że dziecko wyciągnęło z bajki „złe wnioski”. W takiej sytuacji należy unikać krytykowania dziecka i oburzania się. Lepiej jest powiedzieć: To ciekawe, co mówisz. Dlaczego tak sądzisz? Nie powinniśmy próbować zmieniać zdania dziecka na siłę. Możemy jednak podzielić się z nim własnymi przemyśleniami. Warto zachować otwartą i życzliwą postawę. Niekiedy „niezrozumienie” dziecka może wynikać z faktycznego nierozumienia określeń lub wydarzeń opisanych w treści bajki. Na przykład dziecko może nie znać słów typu: „separacja”, „ograniczenie” lub „sprzeczny”. Czasem jednak za opinią dziecka na temat bajki stoją jego przekonania. Jeśli dziecko uważa, np., że nie warto mówić prawdy, może sądzić, że bohater bajki postąpił źle przyznając się do błędu. Warto rozmawiać o dziecięcych przekonaniach i dociekać, skąd się one wzięły.  
• Czasem jako rodzice obawiamy się realistycznych opisów zawartych w bajkach. Mogą one dotyczyć np. wybuchów złości lub niewłaściwych zachowań bohaterów opowiadania. Rodzice boją się, że dziecko może przenieść takie zachowania do swojego świata. Warto jednak wiedzieć, że może się ono utożsamić z bohaterem bajki, a przez to wejść w jego świat i poszukać tam rozwiązań dla siebie, tylko jeśli poczuje, że treść bajki jest autentyczna. Jeśli zaś dziecko czuje, że bohater nie zachowuje się, jak „prawdziwe dziecko”, może nabrać dystansu do czytanej mu opowieści. 

Bajki terapeutyczne pozwalają wspierać i dbać o rozwój emocjonalny dzieci, a także zachęcać je do wypróbowywania sposobów zachowania, które bohaterom bajki przyniosły pozytywne skutki, np. pomogły rozwiązać problem lub poradzić sobie z trudnym uczuciem. Warto po nie sięgać.     

---

Czy ten artykuł był: