Zasady korzystania z mediów ekranowych

Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia podaje, że zgodnie z danymi Urzędu Komunikacji Elektronicznej z 2019 roku, 9 na 10 dzieci korzysta codziennie z Internetu. Telefonu używa niemal 64% dzieci w wieku 7–9 lat. 

Obecnie więc z technologią cyfrową kontakt ma prawie każdy. Dotyczy to zarówno dorosłych, jak i dzieci. W poniższym tekście piszę, jak uczyć dzieci korzystania z komputera, gier i Internetu w bezpieczny sposób. Dzięki temu dzieci mogą być mniej podatne na uzależnienia z tym związane. Jest to także sposób rozwijania czujności na niebezpieczne sytuacje w Internecie. A także wrażliwości na innych i branie odpowiedzialności za swoje działania w sieci.

Dlaczego warto rozmawiać z dziećmi o korzystaniu z cybermediów?

Rozmowy z dziećmi na temat grania w gry, korzystania z komputera i Internetu:

• Są okazją do wymiany wiedzy. Dzieci uczą się od dorosłych o działaniu sieci, jej możliwościach i zagrożeniach. Dorośli uczą się od dzieci o nowych trendach, atrakcyjnych treściach, poznają ich zainteresowania.
• Wzmacniają więź. Dorośli pokazują dzieciom, że ich świat i zainteresowania są dla nich ważne. Okazują troskę, dbają o poczucie bezpieczeństwa i zaufanie.
• Wzmacniają ochronę. Dzieci dowiadują się, do kogo mogą się zwrócić. Poznają sygnały zagrożeń. Uczą się dbać o swoje dane i granice.
• Sprzyjają otwartości. Życzliwe zainteresowanie ze strony rodzica daje dziecku sygnał, że jest ono dla niego ważne. Pokazuje, że rodzic jest otwarty na różne tematy związane z siecią.
• Normalizują temat technologii. Nie czynią z niej „zakazanego owocu”. Ale też nie zachęcają do jej nadużywania.

Jak umawiać się na korzystanie z urządzeń ekranowych?

1. Najpierw warto zaproponować wspólne spotkanie w spokojnym dla nas czasie. Rodzice muszą powiedzieć dzieciom, dlaczego chcą zmian w korzystaniu z urządzeń ekranowych w tej rodzinie.
2. Ważne, aby w spotkaniu brali udział członkowie rodziny, którzy mieszkają razem. Warto wybrać dzień, kiedy się nie spieszymy. Zadbać o przyjemny klimat. Mogą być to zdrowe przekąski lub miłe miejsce, np. salon, gdzie wszyscy mogą być razem.
3. Można przygotować plan spotkania. Wybrać osobę, która będzie pisać. Zaplanować wspólną, przyjemną aktywność na koniec. Może być to np. gra planszowa lub wycieczka rowerowa.
4. Co warto omówić?
   • czas spędzany przed ekranem (można powołać się na normy dla wieku życia dziecka:
   • do 2 roku życia – 0 godzin
   • od 2 do 5 roku życia – do 1 godziny, pod kontrolą osoby dorosłej,
   • od 5 do 12 roku życia – do 2 godzin),
   • zasady korzystania z ekranów przed snem,
   • zasady korzystania z ekranów w trakcie posiłku,
   • zasady korzystania z ekranów w podróży,
   • możliwość posiadania telefonu w szkole,
   • rodzaje gier i wiek, od którego można w nie grać,
   • treści, na które rodzice się nie zgadzają (np. przemoc),
   • reakcje na zagrożenia w Internecie,
   • inne sposoby spędzania razem czasu,
5. Zasady dotyczą wszystkich członków rodziny. Jeśli rodzina umówi się na posiłki bez ekranów, rodzice również ich nie używają.
6. Warto mówić o faktach, opiniach specjalistów. Jednocześnie słuchać zdania dzieci i być uważnym na ich emocje.
7. Warto spisać zasady i powiesić je w widocznym miejscu.
8. Zasady mogą się zmieniać wraz z wiekiem dzieci i potrzebami rodziny.
9. Dzieci mogą mieć trudności z pamiętaniem o zasadach. Może być im trudno sprawdzać, ile czasu przed ekranem minęło.
10. Warto czas ekranowy spędzać wspólnie. Można razem z dzieckiem obejrzeć bajkę lub popatrzeć, na czym polega jego ulubiona gra.
11. Dzieci naśladują osoby dorosłe. Warto dbać o swoje nawyki.

Kiedy zasady mogą nie działać?

Zasady mogą nie działać w kilku przypadkach:

• Rodzina nie jest przekonana do zasad. Dzieje się tak czasami, np. gdy rodzice tworzą reguły z powodu presji lub poczucia obowiązku. A także wtedy, gdy dzieci nie rozumieją, dlaczego takie normy są ważne. Czasami też rodzice podają nieszczere powody. Dzieje się tak, np. gdy mówią, że martwią się o wzrok dzieci, gdy tymczasem zależy im, aby dziecko nie miało kontaktu z przemocą w sieci.
• Zasady są niedopasowane do potrzeb danej rodziny. Np. wtedy, gdy są przygotowane według określonego wzoru. Mogą wtedy nie pasować do danej rodziny, przez co nie chce ona ich stosować.
• Zasady są za trudne. Jeśli rodzice lub dzieci spędzali dużo czasu przy ekranach, może im być trudno od razu to zmienić. Nowe normy lepiej wtedy wprowadzać małymi krokami. Czasami zasady są też za trudne z powodu wieku dzieci. Na przykład dziecko może nie umieć samo ocenić, czym jest przemoc w grach lub zagrożenie w Internecie. Przy okazji tworzenia zasad warto to wytłumaczyć językiem dostosowanym do rozwoju dziecka.
• Zasady są niezrozumiałe. Dzieci mogą niekiedy nie rozumieć zasad. Tworząc je warto poprosić dziecko o opowiedzenie o nich własnym językiem lub podanie przykładów, które zna. Jeśli dziecko nie umie tego zrobić, zaproponować pomoc. Dzieci mogą także nie widzieć wartości w ich stosowaniu. Warto wtedy powiedzieć o wartościach, które są ważne w rodzinie. Np. „W naszej rodzinie ważne jest spędzanie czasu razem. Dlatego często chodzimy razem na spacery lub gotujemy. Zależy nam, aby wspólnego czasu było więcej niż tego w sieci. Dlatego chcielibyśmy ustalić, ile z niego przeznaczymy na urządzenia ekranowe.”
• Członkowie rodziny nie zgadzają się co do zasad. Niekiedy jeden rodzic widzi potrzebę wprowadzenia nowych norm, a drugi zupełnie nie. Czasami dotyczy to także innych członków rodziny.
• Dorośli nie dbają o przestrzeganie zasad. Może tak być, gdy sami mają trudność z ich stosowaniem. Np. są przyzwyczajeni do oglądania TV w czasie jedzenia obiadu i nie chcą z tego rezygnować. Rodzice mogą także nie mieć zasobów (np. czasu, energii), aby wprowadzić dziecko w zasady. Może tak być, gdy np. mają trudny okres w pracy lub stresują się jakimś wydarzeniem. Może to sprawiać, że będą ignorować zasady. Rodzice mogą także wycofywać się, gdy dziecko będzie reagowało złością lub smutkiem.

Wprowadzenie zasad związanych z urządzeniami ekranowymi może być dla rodziny dużą zmianą. Warto przygotować na nią siebie i dzieci. Wybrać na to czas, kiedy nie ma innych zmian lub napięć. Jednocześnie traktować wprowadzenie zasad jako proces, w którym wszyscy się uczą. U dzieci mogą pojawić się emocje, takie jak złość czy smutek. Zwykle mówią one, że dzieci chciałyby czegoś, czego nie mogą mieć (np. obejrzeć więcej bajek) lub straciły coś, co było dla nich ważne (np. ulubiona gra). Emocje te są naturalne, warto je akceptować i nazywać. Nie oznaczają one, że rodzic robi dziecku krzywdę wprowadzając zasady. Raczej mówią one o zmianie i procesie adaptacji do nowych warunków. Warto akceptować fakt, że błędy są naturalną częścią tego procesu – zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Jednocześnie doceniać wysiłek zarówno dzieci, jak i swój. Pomocne może być pamiętanie o tym, dlaczego zdecydowaliśmy się na wprowadzenie zasad. Może stoją za tym ważne dla nas wartości? Często jest to troska o dziecko, dbanie o jego zdrowie fizyczne i psychiczne oraz wspieranie rozwoju.

---

Czy ten artykuł był: