Wzmacnianie potencjału dziecka

W wychowaniu bardzo ważne jest to, żeby główni opiekunowie potrafili docenić siebie, koncentrować uwagę na swoich mocnych stronach. Dzieci uczą się od rodziców, jak traktować siebie. Obserwując dorosłych, rodzeństwo, dzieci uczą się, jak przeżywać osiągnięcia i porażki. Jeśli my – rodzice potrafimy dostrzegać własne zalety, to łatwiej jest nam dostrzegać je u dzieci.

Zastanów się przez chwilę, co jest Twoją mocną stroną? Co w sobie lubisz? Pomyśl o swoich umiejętnościach z bardzo różnych sfer, od usmażenia dobrej jajecznicy poprzez robienie świetnych zdjęć, po dobrą organizację czasu. To ważne, żebyś potrafił/potrafiła się zatrzymać na tym, co jest w Tobie wartościowe.

Oto kilka szczegółowych pytań:

• Jakie są moje mocne strony, które zauważam w relacjach z innymi ludźmi – dorosłymi i dziećmi?
• Jakie są moje zainteresowania, pasje?
• Czego nowego ostatnio się dowiedziałam/dowiedziałem o sobie?
• Co pozytywnego ostatnio usłyszałam/usłyszałem o sobie?
• Co cenię w sobie w byciu mamą/tatą?

Jeśli miałeś/miałaś trudności z wymienieniem swoich mocnych stron, poproś kogoś bliskiego o odpowiedź na te pytania. Regularnie wracaj do tego ćwiczenia. Być może częste negatywne informacje, których nie szczędzono nam w rodzinie albo na różnych etapach edukacji, bardziej kierują nas w stronę tego, co trzeba poprawić. Na dobrą, wyrozumiałą relację z samym sobą składa się m.in. wiedza o zaletach, jak i o wadach. Warto pamiętać, że dla dziecka w wieku przedszkolnym jesteś osobą, którą pragnie naśladować (i za chwilę ten etap się skończy 😉 ).

Jak doceniać dziecko, by ono doceniało siebie?

Wyobraź sobie następującą sytuację: Po nieprzespanej nocy, wykonujesz swoje obowiązki, wiesz, że robisz to szybko i niezbyt starannie. Znajomy komentuje Twoją pracę: „Świetnie sobie radzisz z tym zadaniem, brawo, wspaniale Ci idzie i jak dobrze to zrobiłaś/zrobiłeś”. Co wtedy pomyślisz? Co czujesz?

Rodzice zapytani o myśli, emocje, w takiej sytuacji, często mówią: „Pomyślałam, że to nie jest szczere, że wcale mnie nie zna, skoro nie widzi, jaka jestem zmęczona”; „Po co to robi? Chce coś uzyskać”; „Byłoby im przykro”; „Zdenerwowałbym się na niego i nie uwierzyłbym w żadne jego słowo”.

Podobne uczucia może przeżywać dziecko, które słyszy od rodziców ogólniki (świetnie, wspaniale, fantastycznie, brawo, ale jesteś zdolna). Te określenia wyrażają nasz podziw, jednak dziecko nie wie, co konkretnie podoba nam się w tym, co zrobiło. Takie szybkie pochwały, np. świetnie, dobrze to zrobiłeś, mogą być zwiastunem braku czasu. Gdy dziecko niezadowolone ze swojej pracy usłyszy, że wykonało ją świetnie, może pomyśleć, że rodzice nie są wobec niego szczerzy, że nie przyjrzeli się dokładnie temu, co zrobiło. Pragnienie uznania i bliskości niezauważone przez rodziców może prowadzić do frustracji.

Umiejętność doceniania w 3 krokach

Wyobraźmy sobie sytuację, kiedy dziecko pokazuje dorosłemu dom zbudowany z klocków. Docenianie dziecka buduje jego poczucie własnej wartości, gdy weźmiemy pod uwagę 3 następujące kroki:

Nie zawsze trzeba przejść przez te 3 kroki. Kluczowy jest z pewnością opis tego, co dostrzegamy. Dzięki takiemu sposobowi zwracania uwagi na pozytywy (wielokrotnemu, w różnych sytuacjach) dziecko nauczy się opisywać to, co robi i doceniać nie tylko własne osiągnięcia, ale i samo dążenie do osiągnięcia celu.

Dziennik osiągnięć dziecka

Zbieraj wybrane prace dziecka – rysunki, wyklejanki, zdjęcia budowli z klocków. Każdą z nich opisuj:

• zapisz datę powstania pracy (razem z dzieckiem można w tym celu zajrzeć do kalendarza),
• spytaj, jaki dziecko nadało tytuł pracy,
• dziecięcym wytworom towarzyszy opowiadanie, które możesz zapisać na odwrocie kartki czy zdjęcia.

Warto od czasu do czasu przejrzeć to, co zbieracie i pokazać dziecku, jak bardzo zmieniły się jego rysunki, budowle, jak wiele się nauczyło, jak wiele już potrafi.

Piosenka o moim dziecku

Znajdź znany motyw muzyczny, prosty do zaśpiewania i gdy dziecko ma słabszy moment, jest gotowe do przytulania, trudno mu się uspokoić, weź je na ręce i zapytaj, czy ma ochotę posłuchać piosenki o sobie? Jeśli będzie miało ochotę, rozpocznij śpiewanie od słów „Moja kochana Córcia (tu możesz zamiennie wstawiać imię dziecka) umie umyć ręce, moja mała Córcia wstaje wcześnie rano…”; „Mój kochany Synek umie się uczesać, mój mały Syneczek rysuje dinozaury”. Powtarzamy początkową część wersu i dodajemy kolejne umiejętności dziecka. Jeśli masz takie przekonanie, że nie umiesz śpiewać, możesz dziecku wyszeptać do ucha wierszyk. Dziecko po pewnym czasie samo domaga się przytulenia i wyśpiewania tego, co już potrafi.

Kolejną propozycją wzmacniania potencjału dziecka jest tworzenie listy cech, talentów, umiejętności i zdolności.

Zaproponuj dziecku, że zapiszesz na kolorowej, ozdobnej kartce wszystko to, co dziecko w sobie lubi, co już umie. Jeśli będzie miało trudności, możesz mu podpowiedzieć podając przykłady takich cech, zachowań, umiejętności, talentów. Ważne byłoby, żeby na kartce pozostało trochę miejsca do zapisywania kolejnych pomysłów. Podkreśl, że lista cały czas może się powiększać.

Naciskając link można ściągnąć plik, w którym znajdziesz różne cechy, umiejętności, zachowania, talenty dzieci i młodzieży. Możesz wydrukować listę i zaznaczyć w rubryce te cechy i umiejętności, które posiada Twoje dziecko (pamiętaj o wydrukowaniu oddzielnej listy dla każdego dziecka).

Zdarza się, że dziecko chciałoby, aby rodzice na liście zaznaczyli mu wszystkie umiejętności i bywa rozczarowane, że ma ich tak mało. W takiej sytuacji trzeba dziecku wyjaśnić, że ta lista jest bardzo długa i nawet dorośli nie posiadają tych wszystkich cech i umiejętności. Można dodać, że każdy z nas jest inny i może mieć różne zalety. W rozmowie z dzieckiem (od 4. –5. roku życia) rodzice mogą zadać pytania: Co myślisz o tych wszystkich zaletach, które Ci zaznaczyłam/zaznaczyłem? Co Ty byś mi podpowiedział/a, co jeszcze umiesz, jaka/jaki jesteś?

Dodatkowo można zadać dziecku kolejne pytania: A co jeszcze chciał(a)byś zaznaczyć na tej liście? Jak myślisz, co możesz zrobić, żeby nauczyć się…………….. (tu podajemy jedną wybraną przez dziecko cechę/umiejętność)? Nie każde nasze bycie z dzieckiem ma się kończyć zachęcaniem do zmiany, poprawy, może być po prostu świętowaniem tu i teraz.

Można też skopiować z listy te cechy, umiejętności, talenty, które ma Twoje dziecko, zapisać je w oddzielnym pliku i wydrukować (albo przepisać je ręcznie na kartce, np. z ulubionym motywem z bajki). Warto zachęcić dziecko, by przy każdej cesze lub umiejętności zrobiło mały rysunek, dzięki czemu będzie mogło samo dla siebie „przeczytać” tę listę.

Na koniec jeszcze jedna metoda – indukcji pozytywnej

Pomóż dziecku zauważyć, co się dzieje, gdy robi coś dobrego dla innych, np.:

• Zobacz tata się uśmiechnął, gdy podałeś mu widelec.
• Widziałeś, jak siostra się ucieszyła, kiedy powiedziałeś, że lubisz z nią grać?
• Dziękuję, że odłożyłeś zabawki na półkę, ucieszyłam się, że możemy zacząć bawić się klockami.
• Gdy przeprosiłaś brata, uśmiechnął się, przytulił Cię i mogliście wrócić do wspólnej zabawy.

Dziecko uczy się odczytywania sygnałów świadczących o zadowoleniu, radości, dzięki temu poznaje reakcję na swoje zachowanie. Zarazem poszerza się jego wiedza o tym, co inni myślą i czują w związku z jego działaniem.

Warto pamiętać, że dziecko, które czuje się dobrze w relacji z rodzicami, bo wie, że jest przez nich kochane i lubiane, będzie chętniej poznawało świat, uczyło się nowych umiejętności i współpracowało z innymi.

---

Czy ten artykuł był: